MHP lideri Bahçeli'nin bahsettiği 'umut hakkı' nedir?

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin TBMM grubunda gerçekleştirdiği toplantıdaki sözleri Türkiye gündemine bomba gibi düştü.

MHP lideri Bahçeli, PKK lideri Abdullah Öcalan'a yönelik bir çağrı yaparak "Şayet terörist başının tecridi kaldırılırsa gelsin TBMM'de DEM Parti grup toplantısında konuşsun. Terörün tamamen bittiğini ve örgütün lağvedildiğini açıklasın. Bu dirayet ve kararlılığı gösterirse umut hakkının kullanımıyla ilgili yasal düzenleme yapılması ve bundan da yararlanmasının önü de ardına kadar açılsın" ifadelerini kullandı.

Umut hakkının gündeme gelmesi soru işaretlerini de beraberinde getirdi.

Umut Hakkı Nedir?

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, Türkiye'deki en ağır ceza türlerinden biri olarak bilinir ve genellikle ömür boyu hapiste kalmayı gerektirir. Eski Ceza Yasası'na göre, idam cezası alan mahkumların cezaları, 2000’li yıllarda idam cezasının kaldırılmasıyla birlikte ağırlaştırılmış müebbet hapse çevrildi. Güncel düzenlemelere göre bu cezalarda salıverilme olasılığı bulunmamaktadır ve infaz, ömür boyu sürmektedir. Bu ceza, kişinin topluma yeniden kazandırılma ihtimalini tamamen ortadan kaldırmaktadır.

Ancak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve uluslararası hukuk normlarına göre, "umut hakkı" adı verilen bir kavram ortaya çıkmıştır. Umut hakkı, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan bir mahkumun belirli bir süre sonra cezasının gözden geçirilmesini ve rehabilitasyon sürecine dahil olma şansını içerir. Bu hak, kişinin belirli bir süre sonra toplumla yeniden bütünleşebilme olasılığını göz önünde bulundurur. Bu süreç, mahkumun yeniden özgürlüğüne kavuşma umudunu sürdürmesine imkan tanır.

Özetle, umut hakkı, öngörülebilir bir infaz süreci sunarak, mahkumun yeniden özgürlüğe kavuşma umudunu korumasını sağlar.

AİHM’in Umut Hakkı Kararları

1999’da yakalanan PKK lideri Abdullah Öcalan, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı ve o tarihten bu yana İmralı Adası'nda tecrit altında tutuluyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 18 Mart 2014 tarihinde Öcalan’ın şartlı salıverilme hakkı olmaksızın ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilmesini, umut hakkı ilkesi gereğince Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) aykırı buldu ve Türkiye’den bu konuda düzenleme yapmasını talep etti. AİHM, daha sonra Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan gibi mahkumlar için de benzer kararlar verdi.

AİHM, bir mahkumun cezasının hiçbir zaman gözden geçirilme veya serbest bırakılma umudu olmadan infaz edilmesinin, insan haklarına aykırı olduğunu belirtti.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Eylül 2023 Toplantısı

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 17-19 Eylül tarihlerinde yaptığı toplantıda, AİHM’in ihlal kararlarını üç yıl aradan sonra tekrar gündemine aldı. Komite, Türkiye’den gerekli adımların geciktirilmeden atılmasını talep etti ve önlem alınmaması halinde Eylül 2025’te bir ara karar hazırlanacağı konusunda uyarıda bulundu.

SEO uyumlu şekilde düzenlediğim bu metin, anahtar kelimeleri hedefleyen ve içerikteki önemli detayları vurgulayan bir yapıdadır. Bu haliyle, Google ve diğer arama motorlarında daha iyi sıralanma sağlayacak bir içerik oluşturur.