Hatay'da AKP’li müteahhitin tahliye edildiği davada bilirkişi raporu açıklandı

Hatay’ın Antakya ilçesinde, AKP’li müteahhit Mehmet Özkan ve kardeşleri tarafından inşa edilen Özkan Gold City Blokları 6 Şubat depremlerinde yıkıldı ve 97 kişi hayatını kaybetti.

Özkan Gold City Blokları ile ilgili açılan davanın ikinci duruşmasında müteahhit Mehmet Özkan ve kardeşi Yusuf Özkan hakkında tahliye kararı verilmişti.

Bilirkişi raporu dosyaya eklendi

Davanın bugün görülecek 3'üncü duruşması öncesi Bartın Üniversitesi, Batman Üniversitesi, Bursa Teknik Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi'nden 12 akademisyenin imzasının bulunduğu yeni bilirkişi raporu dava dosyasına eklendi.

Bilirkişi raporunda, "Eğer yapıda beklenmedik şekilde yıkılma meydana geliyorsa; bu durum yalnızca binanın karşılaştığı depremin büyüklüğü ile açıklanamaz. 2007 deprem yönetmeliği can güvenliği deprem performansını esas almaktadır. Bunun anlamı; yapı kuvvetli deprem etkileri altında ağır hasar görebilir, fakat enkaz haline gelerek yıkılmamalıdır. Söz konusu olayda blokların zemin ve asma katları tümüyle yıkıldığından diğer katlar da onların üzerine yıkılmıştır. Dolayısıyla, binada ortaya çıkan yıkılma şekli 2007 deprem yönetmeliğine göre kabul edilebilir bir hasarlanma biçimi değildir" ifadesine yer verildi.

Raporun devamında şu tespitler yer aldı:

"Dosya kapsamındaki Özkan Golden sitesi A blok’a ait mimari, asansör avan ve uygulama projesi, elektrik tesisat, statik hesap raporu, sondaja dayalı zemin ve temel etüt raporu ve B blok’a ait statik, kalorifer ve sıhhi tesisat projeleri bulunmaktadır. Yapının statik hesap raporu beraberinde statik/betonarme uygulama projesi olmadığında statik hesap kontrolü yapılamamaktadır. A blokta statik/betonarme uygulama proje paftaları eksiktir. B blokta ise hesap raporu eksiktir.

Şartların çoğu sağlanmamış

Dava dosyasında yer alan ruhsat, proje ve diğer belgelerden binanın beton sınıfının BS35 (C35) olduğu anlaşılmaktadır. Statik hesap C35 sınıfı beton kullanılacağı kabulüne göre yapılmıştır. TS EN 13791-2019 standardı esas alınarak A ve B bloklardan deprem sonrası alınan karot numunelerin ayrık olarak ve toplu olarak değerlendirilmiştir. Buna göre, ayrık yapılan değerlendirme sonuçlarına göre C35 için sağlanması gereken şartların sağlanmadığı görülmüştür.

12/09/2023 tarihli donatı çekme deneyi sonuçlarına (B Blok) göre 15 numuneden 1 tanesi gerekli tüm koşulları sağlamakta, 14 tanesi ise gerekli tüm koşulları sağlamamaktadır. 23/09/2023 tarihli donatı çekme deneyi sonuçlarına (A Blok) göre 15 numuneden 3 tanesi gerekli tüm koşulları sağlamakta, 12 tanesi ise gerekli tüm koşulları sağlamamaktadır. Bina inşaatında kullanılan donatı çeliklerinin bir kısmının gerekli koşulları sağlamadığı tespit edilmiştir.

Blokların taban oturum alanlarının bin 230 metrekare, temel derinliği 4,4 m olduğu düşünüldüğünde sondaj sayısı ve derinliğinin alandaki zemini tanımlaması ve modelleme yapılması için kesinlikle yetersiz olduğu görülmektedir.

‘Numune temel altındaki seviyeden alınmamış’

Söz konusu yönetmelik dikkate alınmadan yapılan sözde zemin etüt sayısı 2, derinlik 15 m olarak verilmiştir. İncelediğimiz raporda SK-1 ve SK-2 için yapılan SPT deneyleri yüzeyden itibaren 1.8, 3.3, ve 4.8 m derinliklerdedir. Temel derinliği 4.4 m olarak belirtilmiş bu yapı için yapılan deneyler zaten kazılıp kaldırılan zeminde yapılmış olmaktadır. Bu durumda temelin oturduğu zeminde herhangi bir arazi deney verisi görülmemektedir. Dolayısıyla bu deneylerin temel zeminini temsil etmediği açıktır. Zemin homojen olmayan bir malzemedir. Zemin ve temel etüt raporunda SK-1 ve SK-2 için verilen deney sonuçlarının bire bir aynı olması da iki ayrı noktada inceleme yapıldığından şüphe uyandırmaktadır.

Yüzeyden alınan numune Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’nün Ağustos 2005 tarihinde yayımladığı Zemin ve Temel Etüt Raporunda belirtilen şartları sağlamamış ve gerçek anlamda temel altındaki zemini temsil etmemektedir. Yani numune temel altındaki seviyeden alınmamıştır.

Statik projesi bulunan B blokta yapılan analizler sonucunda temel zemin gerilmesi yetersiz çıkmıştır. Ayrıca B blokta bulunan havuzun dolu olması ihtimali ve bunun deprem sırasındaki dinamik etkisinin dikkate alınmaması da yapının davranışını olumsuz etkileyebilmektedir."

Kusur dereceleri tespit edildi

Raporun devamında şüphelilerin sorumluluk alanları ve kusur dereceleri şöyle tespit edildi:

"Müteahhit Mehmet Özkan, temelden kaba inşaat tamamlanıncaya kadar ortaya çıkan imalat hataları/eksikler/kusurlar nezdinde sorumludur.

Şantiye şefi Halil Kızıldağ, temelden kaba inşaat tamamlanıncaya kadar kalıp, beton dökümü, demir işçiliği (etriye sıklaştırması, çirozların yerleştirilmesi, bindirme boyları kontrolü, donatıların projeye uygun imalatı vb.), kalıp işçiliğinin yapılması sırasında ortaya çıkan her türlü imalat hataları/eksikler/kusurlar/yanlışlar, projeye uygun şekilde yapımın gerçekleştirilmesi, ilgili mevzuata uygunluğunun kontrolünden sorumludur.

Statik/betonarme proje müellifi Halil Kızıldağ, bina taşıyıcı sisteminin oluşturulduğunda tabi olduğu deprem yönetmeliği olmak üzere tüm zorunlu yönetmelik, şartname gibi bağlayıcı dokümanlara uygun olarak tasarlanması, yapılan tasarıma ait her türlü kabuller ve hesap raporları ile tüm paftaların ve bunlara ilişkin tüm plan, kesit ve detayların çizilerek onaylı şekilde verilmesinden sorumludur.

Zemin ve Temel Etüd raporu müellifi Necati Orukoğlu ve Evren Gümüş, T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’nün Ağustos 2005 tarihinde yayımladığı Zemin ve Temel Etüt Raporunda belirtilen şartları sondaj sayısı, sondaj derinliği olarak sağlamamaktadır. Numune alınan kotlar ve elde edilen deney sonuçları da temel zeminini temsil etmektedir. Tüm bu eksiklikler neticesinde hesaplanan taşıma gücü ve yatak katsayısı şüphe uyandırmaktadır. Rapor ve statik projedeki kat sayısı uyuşmamaktadır. Zemin ve temel etüt raporunda B+8K olarak hesapların yapılan binanın 11 katlı olduğu düşünüldüğünde hesaplanan değerin gerçekçi olmadığı görülmektedir.

Yapı denetim firması statik/betonarme Proje Denetçisi 3AS Yapı Denetim Ltd. Şti.'nin, hazırlanmış olan statik/betonarme projenin başta deprem
yönetmeliği ve yapı denetimi yasası olmak üzere tüm ilgili standart ve yönetmeliklere uygunluğunu denetlemek, varsa hata/eksik vb. durumları düzelttirerek projeyi onaylamaktan sorumludur.

Yapı denetim firması diğer yetkilileri Cihat Ateş, tutulması gereken kayıtları tutup muhafaza etmek, gerekiyorsa bunları ilgili Bakanlığa/Belediyeye bildirmek, proje ve uygulama denetçisi ile alt (kontrol) elemanlarını görevlendirmek, iş başlangıcı/aşamaları/bitiminde ilgili belgeleri hazırlayıp onaylamak, ilgilisine sunmaktan sorumludur.

Kontrol elemanı Şakir Aytunç Müftüoğlu, sahada projenin uygulanmasını proje uygulama denetçisine yardımcı olarak denetlemekten sorumludur.

Yapı ruhsatlarında proje kontrollerinden sorumlu yapı denetim yetkili kişileri, yapı denetim adına yapı ruhsatına esas belgelerin dosyasında toplanması, kontrolü, imara uygunluk denetiminin yapılması, mevzuata uygun olanlara inşaat ruhsatının verilmesinden sorumludur.

Belediye Yapı kontrol birimi, inşaatı tamamlanmış olan yapının her türlü fiziki ve evrak üzerinden kontrollerini sağlayıp, mevzuata aykırılık yok
ise yapı kullanım izni verilmesinden sorumludur."