AYM’den Turizm Teşvik Kanunu kararı: Ormanlara onay, bazı düzenlemelere iptal

AYM’nin, 7334 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle CHP’nin yaptığı başvuruya ilişkin kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı.

CHP, kanunun, orman vasıflı Hazine taşınmazlarının da Cumhurbaşkanı kararıyla turizm merkezi olarak tespit edilmesine imkan tanıyan hükmünün iptalini istedi.

İptal gerekçesinde, “Dava konusu kurallarla, kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri kapsamına ‘doğal değerlerin bulunduğu alanlar’ın da ilave edildiği, Cumhurbaşkanına tek başına kullanabileceği sınırsız bir yetkinin tanıdığı, bu yetkinin denetlenebilmesi için bir sistemin öngörülmediği, bu yönüyle kuralların belirsizlik taşıdığı, kuralların orman vasıflı alanların turizm merkezi olarak ilan edilebilmesini mümkün kıldığı” belirtildi.

'Cumhurbaşkanına tanınan yetki sınırsız ve belirsiz değil'

Yüksek Mahkeme ise kanunun, orman vasıflı Hazine taşınmazlarının da Cumhurbaşkanı kararıyla turizm merkezi olarak tespit edilmesine imkan tanıyan hükmünün iptal istemini reddetti. Gerekçede, devlet ormanlarının gerçek ve tüzel kişilere irtifak hakkı yoluyla tahsisinin, “karayolları, telefon, elektrik, su, gaz, petrol boru isale hatları, savunma tesisleri, sanatoryum” gibi öncelikli kamu hizmetlerine ilişkin bina veya tesislerin orman arazileri üzerinde yapılması zorunluluğunun bulunduğu hallerle sınırlı olduğu vurgulandı.

Gerekçede, "Bu çerçevede, kamu yararının zorunlu kıldığı hallerde turizm yatırımları için de devlet ormanlarının turizm alanları olarak tespit ve ilan edilebileceği kuşkusuzdur” denildi. Turizm merkezlerinin belirlenmesi sırasında, ülkenin doğal, tarihi, arkeolojik ve sosyokültürel turizm değerlerinin dikkate alınması gerektiği, orman vasfı bulunan bu alanlar üzerinde gerçekleşecek tasarrufların 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında kalmak kaydıyla uygulanabileceği vurgulanan gerekçede, "Bu nedenle kurallarla Cumhurbaşkanına tanınan turizm merkezlerini tespit ve ilan yetkisinin sınırsız ve belirsiz nitelikte olduğu söz edilemez" tespiti yapıldı.

Kanunun iptal edilen hükümleri

Anayasa Mahkemesi, CHP’nin iptalini istediği bazı hükümleri ise Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti.

Kanunun, "belirtilen süreler içinde turizm işletmesi belgesi alamayan konaklama ve plaj işletmelerinin işletmeye açılamayacağı, faaliyette bulunamayacağı, ayrıca bunların işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının yetkili idare tarafından bir ay içinde iptal edilmesini” öngören kural iptal edildi.

CHP, dava konusu belediyelerin turizm işletmeleri üzerindeki kontrolünü ortadan kaldırdığı, tüm yetkiyi merkezi yönetime bıraktığı gerekçesiyle hükmün iptalini istemişti.

Yüksek Mahkeme, bu düzelemenin, teşebbüs özgürlüğüne sınırlama getirdiğine karar verdi.

Gerekçede, kural uyarınca bir konaklama işletmesinin ya da konaklama içermeyen müstakil plaj işletmesinin faaliyette bulunabilmesi için turizm işletmesi belgesi almasının zorunlu kılındığı belirtildi.

'Yürütme organına sınırları ve kapsamı belirli olmayan bir yetkinin tanınması…'

Bakanlıkça verilen belge olarak tanımlanan bu belgenin temin edilme koşullarına dair anılan kanunda bir düzenleme bulunmadığı vurgulanan gerekçede, “Halbuki teşebbüs özgürlüğü kapsamında herhangi bir faaliyette bulunmanın sınırlarının belirlendiği durumlarda bu sınırların neler olduğunun ve hangi şartları taşıyan kişi ya da teşebbüslerin bu alanda faaliyette bulunacağının kanunla düzenlenmesi zorunludur. Anılan kanunda turizm işletmesi belgesi alabilmek için hangi nitelik ya da niteliklerin aranacağı düzenlenmemiş, bu konudaki takdir bütünüyle bakanlığa bırakılmıştır” denildi.

Gerekçede, “Kuralla turizm işletmesi belgesi temin edilmesi konusundaki ölçütlere ilişkin yasal çerçeve belirlenmeksizin yürütme organına sınırları ve kapsamı belirli olmayan bir yetkinin tanınması teşebbüs özgürlüğünün kanunla sınırlanması ilkesiyle çelişmektedir.” tespiti yapıldı.

Turizmcilerden katılım payı istenmesine de iptal

AYM, kanunun, “Bakanlık tarafından, turizm sektörünün kalkınmasını ve planlı ve kontrollü şekilde gelişimini sağlamak amacıyla sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin karşılanması için Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgeleri (KTKGB) ve turizm merkezlerinde bulunan konaklama tesislerinin tür veya kullanım kararı değişikliği ile kapasite artışı durumlarında yatırımcıdan sosyal ve teknik ve benzeri altyapıya katılım payının istenmesi”ni öngören kuralı da iptal etti.

Kıyılara lüks çadır kurulması

Kanunun, kıyılarda lüks çadır tesislerinin kurulmasına imkan tanıyan hükmünün de iptaline karar verildi. Bu düzenleme ile deniz kıyılarındaki tesislerin bakanlığın belirlediği ölçütlere uygun olmaması ve turizm işletmesi belgesini temin etmemesi halinde işletmeye açılamayacağı öngörülmek suretiyle Anayasa’nın 48. maddesinde güvence altına alınan teşebbüs özgürlüğüne sınırlama getirildiği aktarıldı.

İptal hükümleri 9 ay sonra yürürlüğe girecek

Yüksek Mahkeme, 7334 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un iptal edilen hükümleri nedeniyle doğacak hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edecek nitelikte görüldüğünden, kurallara ilişkin iptal hükümlerinin kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi.