İşte dünya tarihinde yaşanan en yıkıcı 8 ekonomik kriz: Türkiye de listede
18
1772 Krizi
1772 krizi, Londra’da başladı ve Avrupa’ya hızlıca yayıldı. 1760’ların ortasında İngiliz İmparatorluğu, sömürgeleri ve ticaret ilişkileri nedeniyle yüksek miktarda bir servete sahipti. Bu durum aşırı bir iyimserlik yarattı ve İngiliz bankalarının kredi hacimlerinin aşırı miktarda artmasına neden oldu. Bu aldatmaca 8 Haziran 1772’de Alexander Fordyce’ın borçlarını ödeyemeyip Fransa’ya kaçmasıyla bir son buldu. Bu haber hızlıca yayıldı ve İngiliz bankacılık sektöründe ciddi bir paniğe sebep oldu. Bu panikten dolayı yüzlerce yatırımcı parasını geri almaya kalkıştı. Bu kriz, çok kısa sürede İskoçya ve Hollanda gibi diğer Avrupa ülkelerine ve İngiliz kolonilerine de sıçradı. Tarihçiler bu krizi, Boston Çay Hareketi’nin ve Amerikan Devrimi’nin en önemli nedenlerinden biri olarak göstermektedir.
28
1929 Buhranı (Büyük Depresyon / Kara Perşembe)1929 Buhranı, 20. yüzyılın en büyük ekonomik ve finansal krizidir. Birçok ekonomist Büyük Buhran’ı öncelikle ABD borsası Wall Street’in 24 Ekim 1929 tarihindeki çökmesiyle ve daha sonrasında ise Amerikan Hükümeti’nin zayıf politika tercihleri ile ilişkilendirir. Büyük Buhran özellikle gelişmiş ülkelerde ticari işletmelerin gelirlerinde önemli kayıplara, işsizlik oranlarının rekor kırmasına ve çıktı oranlarında büyük azalmalara neden oldu.
38
1987 Wall Street krizi (Kara Pazartesi)
Dünya borsalarının kısa bir zaman içerisinde büyük oranda değer kaybetmesiyle başlayan 1987 krizi, sadece ABD’de değil dünya borsalarında yıkıcı etkilere neden oldu. Hong Kong Borsası’nda başlayan düşüş, New York ve Avrupa borsalarında da kayda değer bir zarara neden oldu. 19 Ekim 1987 pazartesi günü; Dow Jones Sanayi Ortalaması endeksi %22,6 düşüş kaydederek 1739 puandan kapandı. S&P 500 endeksi ise yaklaşık %21 geriledi.
48
1973 Petrol Krizi
Petrol krizi, genellikle Arap ülkelerinden oluşan OPEC’in dördüncü Arap-İsrail savaşı sırasında İsrail’e silah sağlayan ABD’ye karşı misilleme yapması sonucu oluşmuştur. Bu durum, petrol kıtlığına ve petrol fiyatlarının çok yüksek seviyeleri görmesine neden olmuş daha sonrasında başta ABD olmak üzere birçok gelişmiş ekonomide ekonomik krize neden olmuştur. Petrol krizinde görülen en önemli durum ise enflasyonun ve ekonomik durgunluğun beraber gitmesidir. Daha sonraları ekonomistler bu duruma stagflasyon adını vermişlerdir. Üretimin ve enflasyonun eski seviyelere dönmesi uzun zaman almıştır.
58
1997 Asya Krizi
1997’de Tayland’da başlayan kriz, çok kısa sürede Doğu Asya’nın kalanına ve Tayland’ın ticari ortaklarına sıçradı. Spekülatif sermaye akımları, Asya Kaplanları olarak da bilinen Malezya, Singapur, Güney Kore ve Hong Kong gibi ülkelerde kredilerin aşırı büyümesine ve borç stokunun artmasına neden oldu. Temmuz 1997’de Tayland hükümeti Amerikan Dolarına endeksli olarak uyguladığı sabit kur rejimini bırakma kararı aldı. Bu durum Asya finansal piyasalarında paniğe neden oldu ve milyarlarca dolarlık yatırımın geri çekilmesini sağladı. Doğu Asya’da görülen banka iflasları ve diğer olumsuz gelişmeler üzerine yatırımcılar, bu krizin küresel bir kriz haline geleceğinden korktular. Doğu Asya ekonomilerinin normal şartlara dönmesi epey zaman aldı. Asya krizi sırasında Uluslararası Para Fonu (IMF), ekonomik açıdan kötü durumda olan ülkeler için kurtarma paketleri oluşturdu.
68
2001 Türkiye Ekonomik Krizi
2001 Krizi, 21 Şubat 2001 tarihinde siyasi bir tartışmayla alevlenen ekonomik krizdir. Milli Güvenlik Kurulu toplantısında dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve dönemin başbakanı Bülent Ecevit arasında yaşanan siyasi kriz büyük bir ekonomik krize dönüştü. Yaşanan “Anayasa kitapçığı fırlatma” tartışmasının hemen ardından İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda yüzde 18,1 oranında düşüş yaşanarak gecelik faizler yüzde 7500’e kadar yükseldi ve Türk lirasının değeri yüzde 40 oranında düştü. Yaşanan 2001 krizi sonrasında Türkiye ekonomisi yüzde 9,5 oranında küçüldü. Krizin ardından Uluslararası Para Fonu (IMF) destekli program ile birlikte Türkiye ekonomisinde 2002 yılında 7,9 ve 2003 yılında yüzde 9,9 oranında bir büyüme gerçekleşti.
78
2008 Mortgage Krizi
2008-2012 yılları arasında yaşanan Mortgage krizi, dünya tarihinde Büyük Buhran’dan sonra bilinen en büyük ekonomik krizdir. Mortgage krizi, tüm finansal piyasalarda büyük tahribata yol açtı. Mortgage krizi, oluşan konut balonu sayesinde tetiklendi ve birçok finansal kurumun iflas etmesine neden oldu. ABD’de iflasın eşiğine gelen birçok finansal kurum Amerikan Hükümeti tarafından satın alındı. Her şeyin normale dönmesi uzun yıllar sürdü ve Mortgage krizi milyarlarca dolarlık kayba yol açarak milyonlarca insanı işsiz bıraktı.
88
Yunanistan Borç Krizi
Yunanistan’da 2009 yılında başlayan ekonomik kriz sırasında Yunanistan başbakanı Yorgo Papandreu görevden ayrıldı ve yeni bir hükümet kuruldu. Yunanistan kriz nedeni ile, Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) ve Avrupa Birliği'nden yardım istedi. Krizin temel nedeni ise, yüksek bütçe açıkları ve kamu borç stoklarıydı. Yunanistan ekonomisi, 20 Ağustos 2018'de kurtarma paketlerinden başarıyla çıktı. 2019 yılında kurtarma paketinden bu yana ilk kez 10 yıllık tahvil satan Yunanistan 2021 yılında ise 30 yıllık tahvilini sattı ve tahvil ihracı 2.5 milyar Euro topladı.