Eski TÜSİAD Başkanı Ümit Boyner: Türkiye'de paradan para kazanan kesim çok büyüdü
Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) eski başkanı Ümit Boyer, gündeme ve ekonomiye ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
T24'ten Cansu Çamlıbel'e konuşan Boyner Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ümit Boyner, "Türkiye’de üretimden çok paradan para kazanan kesim çok büyüdü. Bu kesim değer üretmiyor, doğru düzgün vergi vermiyor." dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'e "Kurallı ekonomiye dönmek için destek verme gereği" hissettiklerini ifade eden Boyner,
"Mehmet Şimşek’le ilgili sorunuza dönersek, bizler seçimden sonra “kurallı ekonomiye döneceğiz” denildiğinde cesaret verme gereği hissettik. Hani en azından şu kuralları bir uygulayalım diye düşündük. “Evet, adalet, hukuk, demokrasi, şeffaflık çok önemli ama önce enflasyon kontrolü için doğru yola dönelim diğerlerini de gelecekte çözeriz” şeklinde bir yaklaşım oldu. Türkiye ekonomisi öyle dalgalarla karşılaştı ki yakın dönemde bu tür bir yaklaşım geliştirmeyi bir sorumluluk olarak gördük." dedi.
Boyner'in açıklamalarından bir bölüm şu şekilde:
Cansu Çamlıbel: 2023 seçimleri sonrasındaki dönemde şunu görüyorum; iş insanları kendi alanlarını ilgilendiren yatırım ve istihdam gibi konularda açıklama yaparken Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in adımlarını teşvik etmeye dönük bir ton kullanıyor. Eleştiriden çok teşvik vurgusu var. Bunu yanlış mı okuyorum? Siz Ümit Boyner olarak Mehmet Şimşek’in performansını nasıl buluyorsunuz? Türk ekonomisinin kurtulması için gereken yol haritasını uyguluyor mu ve uygulamaya devam edebilecek mi sizce?
Ümit Boyner: Yatırım ortamı dediğimiz şeyin o kadar çok veçhesi var ki. Sadece faiz, para politikası meselesi değil, bu işin içinde fırsat eşitliği, adalet, hukuk istikrarı, şeffaflık var. En büyük risk Enflasyonun kalıcı olması, ‘sticky inflation ’ dedikleri noktaya gelinmesi. Türkiye’nin nüfus yapısı, cari açığı açısından yapışkan enflasyon yönetilmesi çok güç bir şey ve o sarmaldan Türkiye'nin çıkması zor olacaktır.
Cansu Çamlıbel: ‘Yapışkan enflasyon’ noktasına çok yakın bir yerdeyiz sanki.
Ümit Boyner: Evet, çok yakınız.
Mehmet Şimşek’le ilgili sorunuza dönersek, bizler seçimden sonra “kurallı ekonomiye döneceğiz” denildiğinde cesaret verme gereği hissettik. Hani en azından şu kuralları bir uygulayalım diye düşündük. “Evet, adalet, hukuk, demokrasi, şeffaflık çok önemli ama önce enflasyon kontrolü için doğru yola dönelim diğerlerini de gelecekte çözeriz” şeklinde bir yaklaşım oldu. Türkiye ekonomisi öyle dalgalarla karşılaştı ki yakın dönemde bu tür bir yaklaşım geliştirmeyi bir sorumluluk olarak gördük.
Öte yandan Türkiye’de üretimden çok paradan para kazanan kesim çok büyüdü. Bu kesim değer üretmiyor, doğru düzgün vergi vermiyor. Bir yandan ülkedeki gelir eşitsizliği giderek büyüdü. Bu ortamda kolay kazanılan ve vergisi ya da hesabı verilmeyen gelir daha belirgin hale geldi. Sermaye kesimi, hükümet mali politikalarda daha kural temelli bir ekonomi programına geçerse yatırım yapmak konusunda güven duyar. Yatırım olmadan büyüme olmaz. Kurallı ekonomiye inanan, kayıt dışı iş yapmayan iş dünyasının yeni programa cesaret verme, arkasında durma ihtiyacı hissetmesi o açıdan doğal. Ama bu sürecin nereye evrileceğini göreceğiz açıkçası.
“Adalet sistemi düzgün çalışmadıkça kalıcı yabancı sermaye gelmiyor”
Cansu Çamlıbel: Mehmet Şimşek'ten aldığınız sinyaller ne yönde? Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı sizin deyiminizle ‘kurallı ekonomiye’ ikna edebilmiş ve bunu uzun süre sağlayabilecekmiş gibi duruyor mu?
Ümit Boyner: Çok uğraştığını biliyorum. Bütün bu uğraşın bir kıymetinin olması için kural bazlı ekonomiye dönüş yolunda istikrar gerekiyor. Bu uğraş siyasi söylemlerin üzerinde tamamen milletin menfaati için gerekeni yapmayı, sürdürmeyi gerektirir. Kendisinin ekonomik kurallar neyse, olması gerekenler neyse, onların bilincinde olduğunu izliyorum.
Ona da “sen yapamıyorsun” denilirse ne olacak? İş dünyasının ekonomi yönetimiyle iletişim içinde olması ve iki tarafın birbirini anlaması çok önemli. Şunu da unutmamak lazım; bizler açısından hayati olan yatırım ortamı sadece Merkez Bankası politikalarına bağlı değil. Evet, Merkez Bankası politikaları enflasyon kontrolü için önemli ama istihdam, üretim, katma değer yaratma gibi için çok daha geniş bir vizyon ve reform programı gerekiyor.
- Türkiye hukukun üstünlüğüne dönmeden, Türkiye ekonomisi hakikaten düzlüğe çıkabilir mi?
Ümit Boyner: Aslında baktığın zaman dünyada hiçbir gelişmiş ekonominin hukuk problemi yok. İkisi bir arada gidiyor. Bazen şöyle söylemler duyuyoruz; “Efendim Çin’e bakın, orada insan haklarına saygı mı var? Ama ne kadar büyüdü.” Bu doğru bir yaklaşım değil. Bunlar kapalı ve antidemokratik ülkeler olduğu için içeride olan biteni tam olarak göremiyoruz. Çin’de ciddi gelir farkları var, halktan ve orta sınıftan tamamen kopmuş bir üst gelir grubu var. Aslında Çingelişmişlik ve kapsayıcılık açısından hiç de örnek olacak bir ülke değil.
Kaldı ki Türkiye'nin kaynakları da kısıtlı. Bizim doğalgazımız yok, petrolümüz yok. Biz katma değeri içeride üretmek zorundayız, teknoloji üretmek zorundayız. Yabancı sermaye Türkiye'ye şart. Adalet sistemi düzgün çalışmadan yabancı sermaye kalıcı olarak gelmiyor. Sıcak para geliyor ama istihdam yaratan, katma değerli üretime geçirecek teknolojiyi getiremiyoruz mesela. Kaç uluslararası markanın burada fabrika baktığını duyduk. Baktılar ama sonra gittiler başka yerde kurdular.
