Dolar ne kadar yükselecek; Merkez Bankası'ndan müdahale gelir mi?

Türkiye sabah saatlerinde yeni bir kur şokuyla güne uyandı. Türk Lirası dolar ve euro karşısında yüzde 7'yi aşan değer kaybı yaşadı.

Dolar gün içinde 23,15 lirayla zirve görürken, euroda rekorun adı 24,86 oldu. Söz konusu kur şoku Türkiye'nin ilk kez yaşadığı bir durum değil. Daha önce 2018'de ABD ile olan gerginlik ve 2021'de enflasyona rağmen faiz indirimlerinin peş peşe gelmesiyle kur şokları yaşamıştı Türkiye.

Merkezin cephanesi bitti, dolar "gerçek" değerine gidiyor

Önceki kur şokları Merkez Bankası'nın arka kapılardan döviz satışlarıyla engellenmiş özellikle seçim öncesi "liralaşma stratejisi"nde kapsam genişletilerek bankalar üzerindeki baskı iyiden iyiye artırılmıştı. Bu yolla doların uzun bir süre 18,80'lerde kalması sağlandı. Merkez Bankası rezervleri seçim öncesinde yapılan yoğun piyasa satışları neticesinde eridi. 4 Haziran'daki son verilere göre TCMB'nin net rezervleri eksi 4,4 milyar dolar. Yani Merkez Bankası'nın piyasaya karşı kullanacağı cephane tükendi. Dolayısıyla seçim sonrası kur kendi haline bırakıldı ve dolar, aslında piyasada da çok kez dillendirilen "gerçek değeri"ne doğru hızla yol alıyor.

Sözde "serbest piyasa"

Merkez Bankası'nın piyasa baskıları, liralaşma stratejisi kapsamında bankalara getirilen döviz yükümlülükleri gibi yollarla dolar geçtiğimiz dönemlerde sıkça baskılandı. Piyasa, sözde "serbestti" ama dolarda Merkez Bankası tarafından bir seviye belirleniyor ve belli bir zamana dek o seviyenin geçilmemesi için her yol deneniyordu.

Tıpkı doların 20 liraya koştuğu Aralık 2021'de son çare olarak Kur Korumalı Mevduat'ın (KKM) icat edilerek doların 18'li seviyelerden 11 liralara çekildiği gibi. Ya da daha sonrasında KKM'nin de fayda etmediği ve doların yeniden 18,80'lerde olduğu dönemde 20 liraların görülmemesi için Merkez rezervlerinin dibinin sıyrılması gibi. Bu durum seçim öncesinde Merkez Bankası, kapalı çarşı ve bankalar arasında doların farklı seviyelerde belirlenmesine, piyasa tabiriyle "ikili kur" oluşmasına da yol açtı.

Doların gerçek değeri ne?

Bir diğer sıkıntı da bankalarda alış-satış arasındaki farkların 2 liraya kadar yükselmesi ve ihracatçıların bu durumdan ciddi zararlar yazmasına yol açmasıydı. İhracatçılar doların seçim öncesinde serbest bırakılması ve gerçek değerine ulaşmasına izin verilmesini istiyordu. Doların gerçek değeri olarak da 25-26 liralar telaffuz ediliyordu.

Dolar 23 liraya mı demirlenecek?

Seçimlerin sona ermesi ve kabinede yaşanan değişikliklere rağmen Merkez Bankası tarafında henüz bir değişiklik yok. "Düşük faiz" politikasını savunan Şahap Kavcıoğlu halen TCMB Başkanlığında. TCMB'nin yeni dönemde başına geleceği konuşulan Hafize Gaye Erkan pazartesi günü yeni Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'le bir araya geldi. Ancak henüz bir atama yok.

Mehmet Şimşek'in göreve geldiğinde "Türkiye'nin rasyonel politikalar dönmek dışında bir seçeneği kalmamıştır" sözü yeni dönemde ortodoks ekonomi politikalarının uygulanacağına dair güçlü bir sinyal. Bu durumda Merkez Bankası'nın başına yeni bir atama sürpriz olmayacak.

Bu durumda doların önceki dönemdeki gibi baskılanması ihtimali zayıf. Yeni ekonomi yönetimi kuvvetle muhtemel doları serbest bıraktıktan sonra sıkı para politikası uygulamasını devreye alacak. Bu beklenti küresel bankaların tahminlerine de geçtiğimiz günlerde yansıdı. Societe Generale 22 Haziran'daki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faizlerde 650 baz puanlık artış beklerken, JP Morgan ise politika faizinin yüzde 25'e çekileceğini öngördü.

Ekonomist Selçuk Geçer de bugün yaptığı Twitter paylaşımında doların serbest bırakılacağı öngörüsünü paylaştı. Geçer Twitter hesabından "Mehmet Şimşek doğrusunu yapıyor. Önce doları serbest bırakıyor sonra faiz arttırımı yapacak. Yabancı sermayeyi çekebilmenin tek yolu bu zaten." ifadelerini kullandı.

Öte yandan dolar baskılanmak istense bile Merkez'in rezervlerinin eksi 4,4 milyar dolar olduğu ortam da bu pek de mümkün görünmüyor. İktisatçı Yalçın Karatepe bugün paylaştığı bir grafikle bu durumu ortaya koydu. Karatepe Twitter hesabından söz konusu grafiği "Bir müdahale gelmiş ama işe yaramamış görünüyor." notuyla paylaştı.

TIKLAYIN- JP Morgan beklentisi: TCMB, faizi yüzde 25’e çekecek

TIKLAYIN- Societe Generale TCMB’nin haziranda 650 baz puanlık faiz artıracağını öngördü