DSÖ: Türkiye, sigarayla mücadelede en iyi ülkelerden biri

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından hazırlanan Dünya Sigara Salgını Raporu'na göre, Türkiye, Brezilya, Hollanda ve Morityus ile birlikte sigarayla mücadelede en başarılı ülkelerden birisi.

WHO, ülkelerin tütün kontrol çalışmalarına rehberlik etmesi için tüm üye ülkelere önerdiği “MPOWER” isimli altı önlemi içeren bir politika paketine sahip.

Türkiye’nin de içinde bulunduğu dört ülke, söz konusu altı önlemi en iyi uygulayan ülkeler olarak öne çıktı.

BBC Türkçe'nin haberine göre, WHO Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, rapor sonunda ortaya çıkan sonuçların, alınan önlemlerle daha fazla insanın yavaş ama emin adımlarla tütünün zararlarından korunduğunu gösterdiğini söyledi.

Bu yıl Hollanda ile birlikte MPOWER stratejisinin tamamını ilk kez uygulayan iki ülkeden biri olan Morityus’un başbakanı Pravind Kumar Jugnauth, “Sağlam bir siyasi iradeyle Morityus'ta tütün kontrol politikalarında büyük ilerleme kaydettik. Ülkemiz MPOWER stratejisini benimsemiş ve kararlı bir şekilde dumansız bir ülke olma yolunda ilerliyor” dedi.

Hollanda Sağlık, Refah ve Spor Bakanı Maarten van Ooijen ise söz konusu başarıyı sivil toplum kuruluşları, sağlık uzmanları ve tıp profesyonelleri ile birlikte yakaladıklarını söyledi ve şöyle konuştu:

“Asıl övgü onlara ait. Sigara kullanım oranını azaltma konusunda ilerleme kaydediyoruz, ancak hala kat etmemiz gereken uzun bir yol var. Birlikte 2040 yılına kadar dumansız bir nesil için mücadeleye devam edeceğiz."

MPOWER nedir?

MPOWER, İngilizce “monitor” (izleme), “protect” (koruma), "offer" (teklif), “warn” (uyarı), “enforce” (yürütmek) ve “raise” (vergi artırımları) kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor ve ülkeler bu kriterlere göre yıllık olarak değerlendiriliyor.

Sağlık Bakanlığı'nın aktardığına göre önlemler şöyle listeleniyor:

• M: Tütün kullanımını izlemek
• P: İnsanları pasif sigara dumanı etkileniminden korumak
• O: Tütün kullanımının bırakılması için yardım teklif etmek
• W: Tütünün zararları konusunda uyarılarda bulunmak
• E: Tütün reklam, promosyon ve sponsorluk yasaklarını uygulamak
• R: Tütün ürünlerindeki vergiyi artırmak

Önlem alan ülke sayısında artış

Rapora göre yılda 8 milyondan fazla insan tütün kullanımına bağlı olarak hayatını kaybediyor.

Bu anlamda sigaranın dünya nüfusunun en büyük tehditlerden birisi olarak gösteriliyor.

Ancak dünya nüfusunun yüzde 71’ine tekabül eden 5,6 milyarlık nüfus, MPOWER önlemlerinin en az birisiyle korunuyor.

MPOWER önlemlerinden en az birine sahip olan ülke sayısı 2007 yılında 44 iken, bu sayı 2022’de 151’e yükseldi. 101 ülke ise iki ya da daha fazla önlemi hayata geçirmiş bulunuyor. 48 ülke ise en az üç yöntemi uygulayarak, 1,5 milyarlık bir nüfusu koruma altında tutuyor.

Dünya çapında 2007’den bu yana MPOWER önlemlerini uygulanması istikrarlı bir şekilde artsa da bu artış 2018’den bu yana keskin bir yavaşlama gösterdi.

15 yıl önce hayata geçirilen MPOWER sayesinde dünya çapında sigara içen insanların sayısında düşüş yaşandı. WHO raporuna göre MPOWER önlemleri olmasaydı bugün dünyada 300 milyondan fazla insan sigara içmeye devam edecekti.

Rapordan öne çıkan sonuçlar şöyle:

• Ülkelerin yüzde 40’tan fazlasında kapalı mekanlarda sigara içmek yasak.
• Etiyopya, İran, İrlanda, Ürdün, Madagaskar, Meksika, Yeni Zelanda ve İspanya ise tüm MPOWER kriterlerinden beşini uygulamış durumda.
• Ancak 44 ülke ise hiçbir MPOWER önlemini uygulamış değil.
• 53 ülkede sağlık tesislerinde sigara içme yasağı bulunmuyor.
• Türkiye, Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, İsrail, Norveç, Suudi Arabistan ve Birleşik Krallık da dahil 22 ülke tek tip sigara paketini zorunlu tutuyor.
• Türkiye, sigaraya karşı kitle iletişim araçları kampanyalarında ve reklam, tanıtım, sponsorluk yasaklarının uygulanmasında en yüksek başarı gösteren ülkeler arasında.

"Tütün endüstrisi direniyor"

WHO Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Yaralanmalar Küresel Elçisi Michael Bloomberg, sigaranın hala dünyadaki önlenebilir ölümlerin önde gelen nedeni olduğunu belirtti.

Rapora katkı sunan Bloomberg Philanthropies’in de kurucusu olan Bloomberg, “Çalışmalarımızın sonuçlarını elde ettiğimiz açık, ancak hala birçok yaşam risk altında. Yeteri sayıda ülke, bırakma ve tütün vergilendirme politikalarını uygulamıyor” dedi.

Tütün endüstrisinin de tütün kontrolü yasalarına karşı durmaksızın direniş gösterdiğini ifade eden Bloomberg, “Sektör, gençleri ve çocukları elektronik sigara ve tütün ürünleri ile hedef alıyor. Tütün endüstrisi ölümcül ürünlerini itmek için yeni yollar bulduğunda, biz daha güçlü bir şekilde karşı koymalıyız” diye konuştu.

Türkiye'de durum nasıl?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan “Türkiye Sağlık Araştırması, 2022” raporuna göre her gün tütün mamulü kullanan 15 yaş ve üstü bireylerin oranı yüzde 28,3. 2019 yılında yayımlanan bir önceki raporda bu oran yüzde 28 olarak belirlenmişti.

Bu oranın 2022 yılında erkeklerde yüzde 41,3, kadınlarda ise yüzde 15,5 olduğu tespit edildi. Tütün mamulü kullanmayan bireylerin (bırakanlar ve hiç kullanmayanlar) oranı ise, 2019 yılında yüzde 68,7 iken 2022 yılında azalarak yüzde 68 oldu.