13 yıl sonra aynı kriz: HTŞ, SMO, SDG Suriye'de kim neden savaşıyor?

Suriye’de HTŞ’nin başını çektiği gruplar Halep’i ele geçirdi. Ardından Türkiye’nin desteklediği Suriye Milli Ordusu SMO ise Tel Rıfat’a saldırdı.

Suriye’de seneler sonra bşalayan çatışmalar dünyanın olduğu gibi Türkiye’nin de gündeminde. Suriye’de yaşanan olaylara taraf örgütlerin amaçları ve askeri güçleri ise merak konusu.

Güvenlik uzmanları, Esad rejiminin karşı saldırı hazırlıkları yaptığına dikkat çekerek önümüzdeki günlerde çatışmaların daha da şiddetlenebileceği öngörüsünde bulunurken gelişmelerin Türkiye'nin de müdahil olduğu bölgesel bir savaşın fitilini ateşleyebileceği endişesini dile getiriyorlar.

Suriye’deki çoklu yapı

Suriye, 13 yıldır çok farklı silahlı grupların güç mücadelesine sahne oluyor. Bunlar arasında radikal cihatçı gruplar, Batı medyasında "Erdoğan'ın müttefiki" olarak adlandırılan İslamcılar ve ayrıca ABD destekli, ana omurgasını PKK'nın Suriye uzantısı olarak görülen YPG'nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) gibi oluşumlar bulunuyor.

Radikal İslamcı Heyet Tahrir Şam'ın (HTŞ) öncülük ettiği ittifakın geçen hafta başlattığı saldırılarda Halep'i ele geçirmesi, son yıllarda gücünü yeniden konsolide ettiği ve uluslararası meşruiyetini de yeniden tesis etmekte olduğu düşünülen Beşar Esad üzerinde adeta darbe etkisi yarattı.

Rusya ve İran ise Suriye’deki pozisyonlarını koruyacaklarını ifade ederken Kremlin’den gelen ilk cevap İdlib’in hava saldırıları ile vurulması oldu.

HTŞ nedir?

El Kaide kökenli HTŞ, yaklaşık 30 bin savaşçısıyla bölgedeki en etkili silahlı güç konumunda ve cihatçı bir yapı.

İlk ismi El Nusra Cephesi olan bu yapı, El Kaide'nin Suriye kolu olarak Ebu Muhammed Colani tarafından kuruldu. Nusra AB ve ABD tarafından terör örgütü olarak kabul edilmesinin ardından isim değişikliğine gidildi.

Rusya’nın saldırıları sonrası İdlib'e çekilmek zorunda kalan bu yapının lideri Ebu Muhammed Colani, 2016 yılında El Kaide ile ilişkilerini sonlandırdıklarını açıkladı, 2017 yılında da HTŞ'yi kurduğunu ilan etti.

HTŞ, Suriye'de İdlib bölgesini kontrol ediyor. Birleşmiş Milletler'e (BM) göre bu bölge iç savaştan kaçan, yerinden edilmiş yaklaşık 4 milyon Suriyeliye ev sahipliği yapıyor.

Hem ABD hem Türkiye'nin terör örgütleri listesinde yer alan HTŞ, son yıllarda cihatçı örgüt imajını dönüştürmeye çalışsa da örgüt içindeki militanların savaş bölgesinde giriştiği katliamlar hala sürüyor.

Esad, İran ve Rusya'nın desteğini alarak HTŞ'nin Halep hamlesine İdlib'i yoğun bir karşı saldırı ile hedef alma ihtimali, sadece Türkiye için değil AB içinde endişe oluşturuyor. Bunun bu bölgede yaşayan milyonlarca yerinden edilmiş Suriyelileri harekete geçirerek Türkiye'ye ve daha sonra da Avrupa'ya yeni bir mülteci dalgasını tetiklemesinden endişe ediliyor.

Halep'in ele geçirilmiş olunması, HTŞ'ye Esad karşıtı gruplar tarafından "kurtarıcı" ünvanını kazandırdı. Ancak uzmanlara göre bundan sonra ilerleme kaydedip kaydetmeyeceği büyük ölçüde öncülük ettiği ittifakın muhafazasına bağlı.

SMO nedir?

Suriye Milli Ordusu (SMO), büyük ölçüde Türkiye tarafından desteklenen farkı İslami ve İslamcı milisin oluşturduğu bir koalisyon

Birleşmiş Milletler (BM) uzmanları geçmişte SMO savaşçılarını Türkiye'nin kontrolü altındaki bölgelerde yargısız infaz, dayak, tecavüz, adam kaçırma ve yağmalama gibi ihlallerde bulunmakla suçlamıştı.

Uluslararası basın, SMO'nun Halep operasyonuna katıldığı, hatta SMO'nun Halep'teki bir askeri havalimanını ele geçirdiği bilgisinin Türk basını tarafından duyurulduğuna dikkat çekmekle birlikte, Türkiye destekli bu yapının asıl hedefinin Şam'daki Esad rejimi değil, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) olduğuna işaret ediyor.

SMO'nun, Halep saldırısıyla eşgüdümlü olarak SDG'nin kontrolü altındaki Tel Rıfat'ı hedef aldığı, operasyonun adının da "Özgürlük Şafağı" olduğu bildiriliyor.

Ankara'ya göre muhaliflerin Halep operasyonuyla birlikte Esad rejimi SDG'den destek istedi, kendi kontrolü altındaki belli bölgeleri bu yapıya devretmeye başladı, SMO ise "Özgürlük Şafağı operasyonuyla bu planı bozdu", Tel Rıfat'ın ilçe merkezini kontrolü altına aldı.

SDG ise SMO'nun operasyonunun arkasında olduğunu iddia ettiği Türkiye'yi "tüm Suriye'yi işgal etmeyi hedeflemekle" suçluyor.

SDG nedir?

Kürtler, Suriye iç savaşının kazananı olarak görülüyor, PKK da Suriye uzantısı PYD ve askeri kolu YPG sayesinde Suriye'nin kuzeydoğusunu kontrolü altına almayı başaran aktör olarak nitelendiriliyor.

Aslında PKK sadece Türkiye tarafından değil, AB ve ABD tarafından da terör örgütü olarak sınıflandırılıyor. Ancak YPG'nin ana omurgasını oluşturduğu SDG, IŞİD ile mücadelede sergilediği işbirliği sayesinde ABD'nin bölgedeki en önemli müttefiki haline geldi ve bu yapı Suriye topraklarının neredeyse üçte birini kontrol ediyor.

Türkiye ise bu SDG'nin sınırlarındaki varlığını ulusal güvenliğine bir tehdit olarak algıladığını söylüyor.

SDG'nin Esad rejimi ile işbirliği yaptığı iddiaları gündemdeki yerini koruyor. Uzmanlar, HTŞ'nin ilerleyişini sürdürmesi halinde bir gün Türkiye destekli SMO ile birlikte SDG'yi hedef alma ihtimalinin dışlanamayacağına dikkat çekiyor. SDG'nin bu endişe nedeniyle Esad rejimi ile diyaloğunu koparmadığı, kazanımlarını kaybetmemeye odaklandığı belirtiliyor.

Esad'ı kimler destekliyor?

Bölge ülkelerinde Türkiye SMO’yu desteklerken ABD, SDG'yi destekliyor. Esad’ın en büyük destekçileri ise Rusya ve İran.

Aralarında ABD ve Almanya'nın da bulunduğu birçok ülke tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılan, Avrupa Birliği'nin (AB) ise silahlı kanadını terörist grup olarak sınıflandırdığı Hizbullah, İran tarafından finanse ediliyor, donatılıyor ve eğitiliyor. Ancak Lübnan'da İsrail ile çatışmalar nedeniyle Hizbullah zayıflamış durumda. Bu nedenle Esad'a desteği de zayıfladı.

Yine İran'ın savunması da son zamanlarda İsrail tarafından zayıflatıldı. Ayrıca İsrail Suriye içindeki İran üslerine yönelik saldırılarını arttırdı ve Lübnan ile Suriye arasındaki ikmal yollarını kesti.

Bu arada Suriye'nin diğer kilit müttefiki Rusya da Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşla meşgul.

Ancak Rusya, Ukrayna savaşına rağmen Suriye'yi desteklemeye devam edeceğini duyurdu.

(Alıntı)